Çıkık Nedir?
Çıkık, anatomik olarak iki veya daha fazla kemiğin benzer bir yüzeyden ayrılması durumudur. Genellikle eklemlerde meydana gelir, bu nedenle çıkıklar en çok dirsek, diz, parmak, omuz ve kalça bölgelerinde görülür. Çıkık, travmalar sonucunda, düşme veya darbe alma gibi olaylar nedeniyle ortaya çıkar. Spor yaparken yaşanan kazalar yaygın çıkık nedenleri arasındadır. Ancak bazı kişilerde, genetik sebeplerle eklemler daha hassas olduğu için daha sık çıkabilir. Çıkık ile kırık arasındaki önemli fark, çıkık durumunda kemik bütünlüğünün genellikle korunmasıdır. Ancak, tedavi edilmediği takdirde çıkıklar kalıcı hale gelebilir.
Çıkık belirtileri öncelikle ağrı, şişlik, morarma ve şekil bozukluğu ile kendini gösterir. Eklemin bulunduğu bölgede aşırı ağrı hissetmek, çıkığın en tipik belirtisidir. Ancak, çıkık olduğunu anlamak için sadece bu belirtilere bakmak yeterli değildir; eklemlerin işlevselliği de kontrol edilmelidir. Eklemin hareket ettirilememesi, çıkık durumunun varlığını kanıtlayacak bir başka göstergedir.
Çıkık durumu için kesin tanı koyabilmek amacıyla uzman bir ortopedi doktoruna başvurmak en doğrusudur. İlk tedavi aşamasında doğru değerlendirmenin yapılması, daha ciddi hasarların önlenmesi açısından hayati önem taşır.
Çıkık Belirtileri Nelerdir?
Çıkık nasıl anlaşılır sorusunun yanıtı, dikkatlice değerlendirilmesi gereken belirtilerle ilgilidir. Öncelikle, travmadan sonra meydana gelen yoğun ağrı, çıkık olduğu şüphesini doğurabilir. Eklem boşluğu içerisinde veya etrafında hissedilen bu ağrı, çoğunlukla hareket ettirmek istenildiğinde daha da artar. Bu yoğun ağrının yanı sıra şişlik, kızarıklık ve şekil bozukluğu gibi belirtiler de gözlemlenebilir.
Çıkık sonrasında eklem hareketliliği kısıtlanır. Örneğin, bir kişi omuzunun çıktığını düşünüyorsa, bu durumda kolunu yukarı kaldırmak ya da hareket ettirmek istediğinde büyük zorluk yaşayabilir. Aynı zamanda eklem bölgesinde şişlik ve morarma oluşabilir. Bu belirtilerin varlığı, profesyonel bir muayenenin ne denli gerekli olduğunun bir belirtisidir.
Çıkık olayında, bir diğer belirti ise işlev kaybıdır. Bu, çıkık olmuş eklem ile ilgili olan tüm hareketlerin gerçekleştirilememesi anlamına gelir. Belirtileri doğru bir şekilde değerlendirip zaman kaybetmeden müdahale edilmesi, kötü sonuçların önlenmesi bakımından önemlidir.
Çıkıktan Şüphelenildiğinde Ne Yapılmalıdır?
Eğer bir çıkık olduğundan şüpheleniliyorsa, ilk olarak yaralı eklemi stabilize etmek gerekir. Bunun için çeşitli malzemeler kullanılabilir: askı, bandaj, kumaş parçası veya eşarp gibi. Sabitleme işlemi yapılırken, eklemin bulunduğu yerin sağlam bölgelerinin de dahil edilerek desteklenmesi gerektiği unutulmamalıdır. Sabitlemenin amacı, eklem etrafındaki hareketi en aza indirmektir.
Özellikle hareketli eklemlerde, yani el bileği ve parmaklarda, sabitleme için sert bir cisim kullanmak da önemlidir. Bu durumda, sargının üzerine bir tahta parçası gibi sert bir malzeme koymak, hareketliliği engelleyecektir. Ancak, sabitleme öncesinde açık yaralar varsa, ilk olarak bu bölgelerin temiz bir bezle kapatılması gerekir.
Çıkık olduğundan şüphelenilen bir durumda, tespit işlemi acil ilk yardım önlemlerindendir. Ancak hastanın hızlıca bir sağlık kurumuna ulaştırılması, tedavinin doğru bir biçimde ve zamanında yapılabilmesi için kritik bir adımdır. İlk müdahalede yapılan yanlışlar, kalıcı hasarlara yol açabileceği için dikkatli olunmalıdır.
Dikkat!
Sabitleme işlemi esnasında, şekil bozukluğunu düzeltmeye çalışmak son derece tehlikelidir. Eklem hangi şekildeyse o haliyle tespit edilmelidir. Çıkığı kendi kendine yerine oturtmaya çalışmak, kalıcı hasara yol açabilir. Bu tür bilinçsiz uygulamalar sonucunda eklem, bir daha tam olarak işlevini yerine getiremeyebilir.
Ayrıca, yaralı hasta sağlık kurumuna ulaşana kadar bölgedeki ısı ve renk değişiklikleri dikkatlice gözlemlenmelidir. Eklemdeki durum üzerinden bu değişiklikler hakkında bilgi sahibi olmak, doktorun müdahale şekli üzerinde etkili olacaktır.
Çıkıktan şüphelenilen hastaya; yiyecek veya içecek verilmemesi gerektiği unutulmamalıdır. Bu durum, müdahale sırasında komplikasyonların yaşanmasına neden olabilir.
Çıkık Nasıl Tedavi Edilir?
Hastanın çıkık şüphesi ile sağlık kurumuna geldiğinde öncelikle ortopedi uzmanı tarafından detaylı muayene edilir. İlk muayene sonrasında, çıkığın varlığı tespit edilebilir ve bu amaçla görüntüleme cihazlarından (MR, röntgen vb.) faydalanılır. Çıkık tespit edildikten sonra tedavi aşamasına geçilir. Tedavi süreci, çıkığın ciddiyetine, yerine ve hastanın genel sağlık durumuna göre değişiklik gösterir.
Ortopedi uzmanı, muayene sırasında elde ettikleri bulgular doğrultusunda uygun tedavi yöntemini belirler. Tedavi yöntemleri arasında rehabilitasyon, eklem immobilizasyonu ve bazen cerrahi müdahale yer alır. Tedavi sırasında hastanın iyileşmesi için önerilen süreçlere uyulması, çıkığın normal işlevine dönmesi açısından oldukça önemlidir.
Hastaların iyileşme sürecinde, belirtilen tedavi yöntemine uygun olarak günlük aktivitelerinde dikkatli olmaları ve önerilere tam olarak uymaları gerekmektedir. Özellikle, tedavi edilen çıkıkların yeniden çıkma olasılığı, önceden çıkmış olan eklemler için daha yüksektir; bu nedenle dikkatli olunmalıdır.
Eklemler Tedavi Edildikten Sonra Yeniden Çıkar mı?
Çıkık bir eklem ortopedi cerrahı tarafından doğru bir şekilde tedavi edildiğinde, genellikle 15-20 gün içerisinde iyileşir. Ancak, bu sürecin sağlıklı geçmesi için hastanın hekim önerilerini dikkate alması, eklemi zorlamaktan kaçınması son derece önemlidir. Önceden çıkmış eklemler, tedavi sonrası dikkat edilmediğinde yeniden çıkma riski taşdığı için, bu durum daha fazla özen ve dikkat gerektirir.
Hastaların iyileşme sürecinde, yeniden çıkma olasılığının başında kapalı alan travmaları, sportif aktiviteler ve kazalar gibi dış faktörlerden korunmaları sağlıklı olabilir. Eklemlere daha fazla özen gösterilmesi, ileride olası tekrarlama durumlarını engellemeye yardımcı olur.
Çıkık ile ilgili şüpheleriniz veya tedaviye dair sorularınız varsa, mutlaka bir uzmana danışmanız gerektiğini hatırlatmakta fayda var. Zamanında alınacak profesyonel yardım, her zaman önemli bir yer tutmaktadır.